Gendergelijkheid voor het Ontbijt

Strijden om rode lijnen te behouden én vooruitgang te boeken

Internationaal is Nederland een voorvechter van gendergelijkheid en vrouwenrechten. Aan de ontbijttafel over (inter)nationale emancipatie werd duidelijk hoe belangrijk het is dat de Nederlandse overheid en maatschappelijke organisaties het voortouw blijven nemen op het versterken van de rechten en positie van vrouwen en meisjes in al hun diversiteit. De pushbacks op vrouwen- en LHBTQI+ rechten in landen zoals de Verenigde Staten, Hongarije en Polen laten zien dat de strijd nog niet gestreden is. Rechten die voorheen verworven leken zijn alsnog in deze landen actief teruggedraaid. Het is cruciaal om gezamenlijk rode lijnen te behouden én om vooruitgang te kunnen boeken.

De gezamenlijke kracht van maatschappelijk middenveld en de politiek 

Om die rode lijnen op gendergelijkheid en vrouwenrechten te behouden én om vooruitgang te kunnen boeken, wees Quirine Lengkeek van Mondiaal FNV op het belang van een goed functionerend maatschappelijk middenveld. Specifiek benadrukte zij de kracht van een goede samenwerking tussen de politiek en maatschappelijke organisaties. Enerzijds houdt een goed functionerend maatschappelijk middenveld de politiek scherp. Door kritische vragen te stellen, door de overheid ter verantwoording te roepen op beleid dat (nog) beter kan. Anderzijds kan de politiek gebruik maken van de expertise van maatschappelijke organisaties. Zij kunnen politici van relevante informatie voorzien.  

Aan de ontbijttafel over gendergelijkheid, vrede en veiligheid werd het belang van het maatschappelijk middenveld ook benadrukt. Ilse Wermink van PAX legde uit dat lokale vrouwen- en jongerenorganisaties cruciaal zijn voor geweldloze actie. Zij zijn in een crisis vaak de ‘first responders’, mediëren tussen strijdende groepen en leiden lokale initiatieven die direct bijdragen aan conflictpreventie en stabiliteit. Echter zijn lokale vrouwen- en jongerenorganisaties ondervertegenwoordigd in vredesprocessen, dat terwijl hun bijdrage juist zorgt voor stabielere en langdurige vrede. Een sterk maatschappelijk middenveld, en daarbij hogere participatie en representatie van vrouwen en jongeren, kan zorgen voor conflictpreventie, vredesopbouw en versterkte gemeenschapsbanden. 

De betekenis van internationale processen voor emancipatiebeleid 

Er staan verschillende internationale conferenties op de agenda, die invloed hebben op ons (inter)nationaal emancipatiebeleid. Bijvoorbeeld de jaarlijkse Commission on the Status of Women (CSW) en het Beijing +30 proces. Tijdens de CSW onderhandelen alle VN-lidstaten een politieke verklaring uit over een specifiek thema gekoppeld aan het bereiken van gendergelijkheid en empowerment van alle vrouwen en meisjes. Voor veel maatschappelijke organisaties, maar ook politici, is deze verklaring een van de weinige middelen om hun overheid te kunnen aanspreken op hun emancipatiebeleid.  

In 2025 vieren we Beijing +30, de dertigste verjaardag van de Vierde Wereldvrouwenconferentie en de goedkeuring van de Beijing Declaration and Platform for Action. Dit is de meest uitgebreide agenda op het gebied van gendergelijkheid en vrouwenrechten. Vanuit deze agenda moet ook Nederland rapporteren op hoe het er met de emancipatieagenda voorstaat. Voor een goede, volledige rapportage op wat goed gaat én wat beter kan is het betekenisvol consulteren van maatschappelijke organisaties belangrijk. We hebben nog goede hoop dat de Nederlandse overheid een dergelijk proces voor Beijing +30 snel start, maar vragen ook aan de Tweede Kamer hier scherp op te zijn.  

Beschermen en ondersteunen van (vrouwelijke) politici en mensenrechtenverdedigers  

Aan de (inter)nationale emancipatietafel werden ook de aankomende Europese verkiezingen besproken. Dyonne Niehof van Stem op een Vrouw ging in op het werk dat de alliantie Politica doet ter bevordering van de representatie van vrouwen in al hun diversiteit op kieslijsten. Dyonne vertelde dat dit voor de Europese Parlementsverkiezingen wel weer een uitdaging blijkt. Er blijven structurele barrières bestaan voor vrouwen om op kieslijsten te gaan en politiek actief te blijven, waaronder de groeiende (online) haat tegen vrouwelijke politici. Dit is niet alleen een vrouwen-issue, maar een maatschappij-breed probleem. Daarom is het belangrijk dat ook mannen en jongens zich inzetten voor gelijke rechten en zich positief uitspreken als bondgenoten.   

De aanwezigen aan de ontbijttafel over gendergelijkheid, vrede en veiligheid bespraken ook de bescherming van (vrouwelijke) activisten. Maatschappelijke organisaties waaronder vrouwenrechtenorganisaties leveren in veel landen een essentiële bijdrage aan conflictpreventie, vredesopbouw, gezondheidszorg en de opvang van vluchtelingen en binnenlands ontheemden. Dit zorgt voor stabiliteit, sociale cohesie en veiligheid. Echter worden deze organisaties of individuen meer en meer geconfronteerd met beperkingen om hun werk uit te voeren. Ze worden bedreigd, mishandeld of vermoord. Alhoewel alle activisten doelwit zijn van smaadcampagnes, staan vrouwelijke mensenrechtenverdedigers voor aanvullende uitdagingen. Zo is haat richting vrouwen vaak persoonlijker en kunnen ze zich moeilijker in veiligheid brengen door gebrek aan mobiliteit, financiële middelen en hun zorgverplichtingen. Het is daarom van belang dat Nederlands buitenlandbeleid en ambassades zich inzetten voor behoefte en bescherming van vrouwelijke mensenrechtenverdedigers. 

Flexibele lange termijn financiering van (lokale) vrouwenrechtenorganisaties  

Naast het beschermen van vrouwelijke mensenrechtenverdedigers werd er aan de ontbijttafel over gendergelijkheid, vrede en veiligheid gesproken over financiering. Ondanks de het belang van gendergelijkheid- en vrouwenrechtenorganisaties, blijft financiering een uitdaging. Die is extra hard nodig in een tijd waarin vrouwenhaat toeneemt, de ruimte voor maatschappelijk middenveld krimpt en oorlogen uitbreken. Juist in een crisissituatie is de brugfunctie van gendergelijkheid- en vrouwenrechtenorganisaties tussen jongeren, de gemeenschap en autoriteiten onmisbaar. We gaven daarom aan de Kamerleden mee te pleiten voor voldoende, flexibele en lange termijn financiering. Dit draagt bij aan betere humanitaire hulp van binnenuit, klimaatadaptatie ter preventie van conflict en sociale normen voor meer gendergelijkheid.  

Geschreven door Dante Boomgaard (CARE Nederland) en Roseanne Trijsburg (WO=MEN).