Tegen de klippen op genderbeleid overeind houden

Ireen was al betrokken bij het Vrouwenberaad, de voorloper van WO=MEN. Dat netwerk hield zich bezig met het lobbyen en adviseren van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en andere organisaties op het gebied van het internationale genderbeleid. Het Vrouwenberaad heeft met regelmaat invloed kunnen uitoefenen op het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid van Buitenlandse Zaken tussen 1978 en 1999. Daarna mochten de belangrijkste financiers van het Vrouwenberaad niet langer organisaties in Nederland steunen met geld uit de begroting van ontwikkelingssamenwerking. Dit betekende het einde voor het Vrouwenberaad. 

Een andere wereld na elf september 

Het Vrouwenberaad heeft gendergelijkheid en de rechten van vrouwen met succes op de agenda heeft gezet bij de grote ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties en het ministerie. Maar na 9/11 verdween het als prioriteit op de Nederlandse agenda schetst Ireen. Door de omslag in de wereldpolitieke verhoudingen, en ook door de verrechtsing in Nederland zelf was gendergelijkheid niet langer een van de focuspunten. "Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking Agnes van Ardenne had totaal geen gevoel voor gender. In haar beleidsdocument kwam het woord ‘vrouw’ slechts twee keer voor, en dan met name als slachtoffer.”   

 "Wij merkten toen al vrij snel dat we elkaar eigenlijk heel hard nodig hadden, en dat ging verder dan samenwerking tussen individuele organisaties. We hadden weer behoefte aan een grotere groep die het draagvlak kon verbreden en die ook boven het belang van een individuele organisatie kon uitstijgen.” 

Tijdens een bijeenkomst in het kader van Beijing+10, adviseerde Ireen haar directeur bij Hivos om in de plenaire vergadering te pleiten voor een nieuw platform. En zo is het gegaan. Er bleek draagvlak te zijn voor zo’n platform en de 'grote vier’ ( Cordaid, Hivos, ICCO en Oxfam Novib) wilden het ook wel financieren. Dat heeft geleid tot de oprichting van WO=MEN in 2006.

Ireen is altijd betrokken gebleven bij WO=MEN, als institutioneel lid bij Hivos en Mama Cash, en vervolgens als individueel lid: "Toen ik wegging bij Mama Cash in 2018, ben ik actiever geworden als individueel lid. Hoewel ik moet erkennen dat het nu wel minder is geworden door mijn eigen schrijf- en onderzoeksproces. Ook omdat ik vind dat de nieuwe generaties op de voorgrond moeten treden en zichtbaar moeten zijn. Mijn bijdrage is nu dan misschien meer in het documenteren en analyseren van die geschiedenis.”  

Ze vindt ook dat WO=MEN groter, sterker en professioneler geworden is. "Ik heb altijd zelf de lobbyfunctie van WO=MEN het belangrijkste gevonden, want dat is wat ik zelf ook het meest gemist heb in die tijd dat we geen platform hadden. En de convening power: de capaciteit om mensen bij elkaar te brengen en juist de deskundigheid van de lid-organisaties te benutten. WO=MEN  heeft echt een community opgebouwd van zowel professionals als meer activistische mensen die genderbeleid agenderen, en verrijkt met diaspora vrouwen. Dat vind ik een grote plus van WO=MEN vergeleken bij het Vrouwenberaad! Dat laatste was daar veel en veel minder. Op zich is dat best uniek.”  

Want zo zegt ze, "diaspora organisaties hebben natuurlijk relaties met gemeenschappen in de landen waar ze vandaan komen, en tegelijkertijd kunnen zij ook wijzen op de positie van diaspora vrouwen in Nederland , die altijd veel te weinig aandacht krijgen. Zij worden niet goed bediend door het Nederlandse emancipatie- dan wel ‘minderheden’ beleid én niet goed bediend door het buitenlandse genderbeleid. Diaspora organisaties brengen kennis en ervaring met zich mee waar Nederlandse vrouwen en mannen niet over beschikken.” 

Als we vragen naar waar ze meest trots op is van wat ze samen met WO=MEN bereikt heeft, antwoordt ze: "Eén: De creatie van het MDG 3 fonds en later het Leading from the South fonds, dus in feite het veiligstellen van financiering van vrouwenbewegingen in het Zuiden en internationaal. En twee, het feit dat we tegen de klippen op het genderbeleid bij het Ministerie overeind hebben gehouden. Soms in afgezwakte versie, maar soms ook weer in versterkte vorm.” 

Harde buitenlandse politiek toont zich weerbarstig 

Het is volgens Ireen lastiger gebleken om "een deuk in een pakje boter te slaan” in de "harde buitenlandse politiek”, zoals handelsbeleid, veiligheidsbeleid en klimaatbeleid. "Ik denk dat daar nog een hele wereld te winnen is, maar dat is een gigantische klus”, concludeert ze. Hoewel er serieuze pogingen zijn gedaan, ziet ze nog te weinig verandering. "Daar maak ik me hele grote zorgen over. Want het draagvlak voor internationale samenwerking gericht op versterking van het Zuiden is in Nederland zo ontzettend aan erosie onderhevig, zo niet zo ontzettend geslonken. En ja, dat is een hele grote uitdaging.” 

WO=MEN oefent invloed uit 

Heeft WO=MEN gedaan wat de oprichters destijds voor ogen hadden? "Ik denk dat we daarin geslaagd zijn. Door het feit dat WO=MEN een serieuze gesprekspartner is van het Ministerie. Het feit dat WO=MEN in staat is om Kamerleden te belobbyen en te vragen om bepaalde standpunten in te nemen of namens WO=MEN of bepaalde vragen te stellen. Het feit dat WO=MEN invloed uitoefent. Dat was ooit de bedoeling van het oprichten van WO=MEN. En dat het een belangenbehartiging is die boven het individuele belang van leden uitgaat.” 

Ireen is sinds kort met pensioen, maar zit niet stil. Zoals ze zelf zegt: "Niet achter de geraniums, maar wel ertussen”, in haar tuin in Friesland. Ze is nu haar boek aan het afronden, waar ze de komende twee tot drie jaar een proefschrift traject aan de Universiteit van Amsterdam aan hoopt te verbinden. Haar boek over de geschiedenis van het internationale feministisch activisme vanuit Nederland gericht op de belangen van vrouwen in het Globale Zuiden komt ze graag na publicatie presenteren tijdens een lunchlezing bij WO=MEN.